You are here

Digitaal voer voor de tv-kijker

(Click here for the English version)

Op het juiste moment de juiste informatie aanleveren. Daar gaat het promotieonderzoek van Daan Odijk over. Hij ontwierp met zijn onderzoeksgroep een tweede scherm voor televisiekijkers. door Reineke Maschhaupt

Daan Odijk houdt zich bezig met pro-actieve software. Programma’s waarin je niet zelf hoeft aan te geven waarnaar je op zoek bent, maar die met je meedenken. Odijk: ‘Ik zou graag zien dat dat verder ontwikkelt in de toekomst. Mensen zijn vaak zoveel tijd kwijt met het vinden van de juiste informatie.’

Wegstoffen

Er is heel veel relevante informatie digitaal beschikbaar, die heel weinig wordt gebruikt. Het videoarchief van de NOS bijvoorbeeld. Een dag na het nieuws kijkt niemand meer naar die filmpjes, terwijl er heel veel informatie in zit. Of het digitale krantenarchief van de Koninklijke Bibliotheek; ontzettend veel informatie die digitaal ligt weg te stoffen. Daar kan je heel makkelijk opnieuw gebruik van maken. Het probleem is dat de verschillende databronnen meestal niet aan elkaar gekoppeld zijn. Daan Odijk is de missing link die de verschillende bronnen aan elkaar koppelt. En dan is het zaak om het goede filmpje of krantenartikel op het juiste moment aan de gebruiker aan te bieden.

Interactieve live-uitzending

De onderzoeksgroep van Odijk werd benaderd door de VARA met de vraag of ze een interactieve videospeler konden ontwerpen waarin de televisiekijker extra informatie aangereikt zou krijgen over wat er zich op dat moment op de tv afspeelde. Een grensverleggend idee. Odijk: ‘We zijn met de VARA gaan brainstormen. Waar heeft de kijker nou behoefte aan als extra informatie? Over welke personen, plaatsen en begrippen wil de kijker meer weten? Vervolgens zijn we gaan kijken of we daar een Wikipedia-artikel bij konden vinden. Aan de hand daarvan hebben we een automatisch algoritme ontwikkeld dat de informatie waar het op dat moment over gaat in de live-uitzending uit de ondertiteling haalt.’

Odijk: ‘Wikipedia heeft een brede dekking. Daarom hebben we dat als informatiebron gekozen om naartoe te linken. En de datalinks vanuit Wikipedia zijn goed geregeld. Zij linken weer door naar bijvoorbeeld Googlemaps. Wikipedia heeft zich ontwikkeld als een brug tussen verschillende informatiebronnen. Van alle dingen die we wilden doorlinken konden we in 90 procent van de gevallen een Wikipedia pagina vinden in het Nederlands.’

Tweede scherm

De samenwerking met de VARA resulteerde in de introductie van het ‘tweede scherm’. Kijkers die op een smart tv of een laptop televisie kijken, zien links in beeld de uitzending en rechts in beeld verschijnen de links met achtergrondinformatie over wat er besproken wordt.

Odijk: ‘Vernieuwend aan dit onderzoek is dat je de informatie krijgt aangereikt op het moment dat je het nodig hebt. En dat we dat live tijdens een uitzending kunnen doen. In de eerste versie van het prototype ging het linken heel omslachtig. De ondertiteling die je bij live-uitzendingen kan aanzetten wordt live door iemand ingetypt en verdwijnt dan op teletekst. Onze eerste test haalde dat dan weer van teletekst af. Het heeft ons meer dan een jaar gekost om een directe aftakking van de informatiestroom van die ondertiteling te krijgen. Omroepen zijn natuurlijk geen technologiebedrijven’, grinnikt Odijk.

‘Maar uiteindelijk werkte het tweede scherm verrassend goed. De links die we konden maken tijdens een live-uitzending zijn van behoorlijk goede kwaliteit. We hebben ze gemeten en ongeveer driekwart van de links die we genereren zijn voor een breed publiek interessant. En van de andere kwart kun je nog wel begrijpen waarom ze er zijn. Tijdens een live-uitzending genereren we ongeveer 2,5 link per minuut. Dat is behapbaar voor de kijkers.’

NOS

Daarna begonnen meer televisie omroepen interesse te krijgen voor interactieve toepassingen. Odijk: ‘De publieke omroepen proberen een beetje met elkaar te concurreren op innovatiegebied.’ Voor de NOS ontwikkelde hij een smart TV app. Als je tijdens het acht-uur journaal op een rode knop drukt verschijnt er een lijst met video’s die over hetzelfde onderwerp gaan. Op die manier kan je later achtergrondinformatie bekijken over wat er op dat moment in het nieuws is. Ongeveer de helft van de Nederlandse televisies kan deze smart TV app inmiddels ontvangen.

Door mensenhanden gebouwd

Het CV van Odijk is gevuld met een overvloed aan verschillende dingen. ‘Ik vind teveel dingen interessant’, lacht hij. Zo kwam er een stage tussendoor bij Microsoft waar Odijk meewerkte aan een onderzoek naar zoekmachines op het web en de frustraties van zoekers. Hij ontving er met zijn team een best paper award voor. Nog een best paper award ontving hij voor een totaal ander onderzoek naar de framing van nieuws in samenwerking met communicatiewetenschappers.

Odijk: ‘Ik heb altijd een brede interesse gehad, maar het was altijd wel gericht op computers. Vanaf mijn tiende had ik - tegen de wil van mijn ouders in - een open computer in m’n kamer staan met alle draadjes los zodat ik af en toe wat kon wisselen. Tijdens de middelbare school had ik een bedrijfje in websites bouwen.’

‘Informatica is heel creatief, dat vind ik er zo leuk aan. Je bent echt iets aan het bouwen. Voordat ik begon aan mijn PhD-onderzoek heb ik een tijdje informaticales gegeven op een middelbare school. Wat ik vooral aan mijn leerlingen wilde overbrengen was dat alles wat zij zien – websites, programma’s op de computer – allemaal gewoon door mensen gemaakt wordt. En dat zij dat ook kunnen leren.’

Blendle

Na de verdediging van zijn PhD-thesis gaat Odijk aan de slag bij Blendle, een bedrijf dat nieuws toegankelijker wil maken door middel van kleine betalingen. Hij gaat kijken hoe hij dat voor mensen makkelijker en persoonlijker kan maken door bijvoorbeeld interessante links tussen artikelen te plaatsen.

Wordt het straks niet te gemakkelijk gemaakt voor de mensen? ‘Nee nee’, zegt Odijk vastberaden, ‘de zoektocht wordt makkelijker, waardoor mensen zich juist meer kunnen concentreren op de informatie. En tv kijken wordt juist minder passief omdat mensen meer met de informatie eromheen bezig kunnen zijn.’

Na een studie Kunstmatige Intelligentie, startte Daan Odijk een PhD in Information Retrieval aan de Universiteit van Amsterdam. Op 10 juni 2016 promoveert hij met de thesis Context & Semantics in News & Web Search. Hij gaat nu als data scientist aan de slag bij Blendle. Zijn onderzoek werd deels gefinanceerd door Commit, binnen het project INFINITI.